DEN HAAG De Nederlandse maritieme toeleveranciers hebben in 2022 hun omzet met een kleine vijf procent zien stijgen tot € 9,1 miljard euro. Uit de Maritieme Monitor 2023 blijkt verder dat de toeleveranciers in dat jaar werk boden aan 20.140 werknemers.

In de Maritieme Monitor omvat de sector maritieme toeleveranciers dit jaar 635 bedrijven. Gemeten in maritieme werkgelegenheid en omzet vertegenwoordigen deze bedrijven het overgrote deel van de sector. Van deze 635 bedrijven die actief zijn als maritieme toeleverancier werkt een deel volledig voor het maritieme cluster.

Handel
Opvallend is het grote verschil tussen de omzet en productiewaarde. De omzet in de sector ligt naar opgave van het CBS meer dan € 3 miljard hoger dan de productiewaarde. Navraag bij het CBS leert dat dit komt omdat enkele (internationaal opererende) bedrijven ook een handelsfunctie (binnen hun concern) lijken te vervullen en dat daardoor de omzet hoger ligt dan eigen productie. De productiewaarde bedroeg € 5,9 miljard in 2022. Het lijkt er dus op dat omzet die alleen door Nederland geleid wordt bij het CBS meegenomen wordt of dat er handelsactiviteiten plaatsvinden. De export is in deze sector uitermate belangrijk. Het CBS schat deze exportwaarde van goederen op € 3,7 miljard in 2022.

Scheepsbouw
De totale omzet van de sector scheepsbouw en scheepsreparatie plus de superjachtbouw bedroeg in 2022 € 5,9 miljard. Dit betekent een stijging ten opzichte van 2021. Toen bedroeg de omzet € 5,0 miljard. De toegevoegde waarde liet echter een daling zien. In 2021 bedroeg deze € 674 miljoen, in 2022 is dit gedaald tot € 534 miljoen. De productiewaarde bedroeg in 2022 €5,3 miljard. De exportwaarde in de scheepsbouw is volatiel. De totale exportwaarde is gelijk aan € 4,1 miljard.

De totale werkgelegenheid in de scheepsbouw bedroeg in 2022 11.661 werknemers. Dit is een stijging van 4% ten opzichte van 2021 toen de totale werkgelegenheid nog 11.210 werknemers bedroeg. Van de totale werkgelegenheid in 2022 zijn 3.520 werknemers werkzaam in de superjachtbouw (2021: 3.350 werknemers). De superjachtbouw kent daarmee een vergelijkbare stijging in werkgelegenheid van 5% ten opzichte van 2021.

ZZP’ers
De totale scheepsbouw- en reparatiesector omvat in 2022 2.685 bedrijven. 730 bedrijven hiervan vallen in de categorie ‘Bouw van sport- en recreatievaartuigen’. Er zijn een twintigtal superjachtbouwers. De laatste jaren is het aantal bedrijven in de sector fors gegroeid, vooral het aantal ondernemingen met één werknemer. Scheepswerven met slechts één werkzaam persoon betreffen in de regel oud-medewerkers van bestaande werven die zich als zzp’er in de scheepsbouw of reparatie registreren en zich vervolgens laten inhuren door grote werven. Zo stond 11% van de totale werkgelegenheid in de scheepsbouwsector in het jaar 2021 geregistreerd als zelfstandige ondernemers (ontleend uit Arbeidsmarktmonitor). Vooral in de scheepsreparatie is dit een veel voorkomend fenomeen. De bouw van kleine recreatieschepen wordt vaak gedaan door kleine werven met een beperkt aantal personeelsleden. Brancheorganisatie NMT telt zelf ongeveer 100 fysieke scheepswerven in Nederland.

Binnenvaart
Eind 2022 waren er volgens het CBS 4.170 bedrijven actief in de binnenvaart. Hiervan waren er 3.050 actief in de vracht- en sleepvaart en 1.120 in de passagiersvaart. Het aantal werknemers in de sector is met 3% gestegen en bedraagt nu 8.610 werknemers. ‘Opvallend is de gemiddelde bedrijfsgrootte. Slechts 5 bedrijven hebben 100 of meer werknemers.’ En ook in de binnenvaart stijgt het aantal zzp’ers. Daarnaast zijn er steeds meer uitzendbureaus die zich richten op de binnenvaartsector.

In 2022 voeren 4.866 binnenvaartschepen onder de Nederlandse vlag, vier minder dan in 2021. Het aantal binnenvaartschepen volgt al jaren een dalende trend. In 2011 bestond de vloot nog uit ruim 5.500 schepen. Deze daling valt deels te verklaren door de schaalvergroting in de binnenvaart. Vanaf 2010 zijn 684 kleinere schepen (met een laadvermogen tot 2.000 ton) uit de vaart genomen. Tegelijkertijd is het aantal grotere binnenvaartschepen (met een laadvermogen groter dan 2.000 ton) met circa 168 toegenomen.

44% meer omzet
De binnenvaartvloot bestaat voor bijna 60% uit motorvrachtschepen. Ruim 27% van de Nederlandse binnenvaartschepen valt in de categorie duwbakken. Hiernaast waren er in 2022 nog 667 overige binnenvaartschepen, zoals bijvoorbeeld tankschepen.

Het totaal vervoerd volume bedroeg in 2022 345 miljoen ton. De omzet in de sector steeg met 44%. Ook de toegevoegde waarde is zeer sterk gestegen met 80% ten opzichte van een jaar eerder. Hiermee komt de toegevoegde waarde (ruim) boven het niveau van het pre-coronajaar 2019.

Een derde van de vervoerde lading betreft binnenlands vervoer en heeft een Nederlandse begin- en eindbestemming. Het overige deel, twee derde van de lading, werd aan-, af- of doorgevoerd naar andere landen waarbij Duitsland een zeer belangrijke rol speelt.

Maritieme Monitor
In opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) en in samenwerking met de Stichting Nederland Maritiem Land (NML) voeren Ecorys en het Erasmus Centre for Urban, Port and Transport Economics (Erasmus UPT) jaarlijks de monitorstudie uitgevoerd voor de maritieme cluster.

Aqualink is dé vereniging van watergebonden bedrijven in Oost-Nederland. Meld u nu aan als lid. Volg ons op Twitter en Facebook.