CUIJK De gemeente Nijmegen gaat geen milieuzone instellen voor de scheepvaart op de Waal. Vorige week berichtten diverse binnenvaartmedia dat Nijmegen de eerste stad in Nederland zou zijn die een milieuzone voor de scheepvaart zou instellen, maar dit blijkt fakenieuws. De gemeente ontkende woensdag 27 december op de jaarvergadering van de afdeling Zuid Oost Nederland (ZON) van BLN Koninklijke Schuttevaer in Cuijk de eventuele plannen hiervoor. Rijkswaterstaat gaf te kennen dat een dergelijke milieuzone überhaupt niet mogelijk is.
In de keizerstad langs de Waal woedde de laatste maanden al menig discussie over de vervuilende scheepvaart op de rivier. De uitstoot van roet zou de luchtkwaliteit in de stad geen goed doen. Eind september stond de scheepvaart in het Duurzaamheidscafé zelfs als een van de ‘verborgen vervuilers’ als thema op de agenda. Maar op de bijeenkomsten werden appels met peren vergeleken. De op gasolie varende binnenvaart, werd vergeleken met de op zware stookolie varende zeevaart. ZON-voorzitter Rob van Reem trad ten strijde en schoof aan om ‘het gegoochel met cijfers’ te ontkrachten.
Milieuzone
Onlangs kwam de gemeente Nijmegen zelf met het nieuws dat het onderzoek heeft gedaan naar het instellen van een milieuzone voor het wegverkeer in de hele gemeente. In de meeste steden geldt een dergelijke milieuzone alleen in het centrum. Maar zelfs een gemeentebrede milieuzone bleek niet voldoende. Ook de scheepvaart op de Waal moest schoner om de luchtkwaliteit in de stad te verbeteren en aan de doelstellingen te kunnen voldoen om de hoeveelheid roet in de lucht te verminderen. Want de Waal bij 
Nijmegen levert als een van de drukst bevaren stukken rivier van Europa volgens de gemeente Nijmegen veel luchtverontreiniging op.
Uit het onderzoek bleek dat de uitstoot van roet in het wegverkeer de komende vijf jaar met zo’n 60% daalt, maar de verwachting is dat de uitstoot in de binnenvaart amper vermindert. En qua uitstoot van roet is de binnenvaart inmiddels verantwoordelijk voor een hoeveelheid die vergelijkbaar is met de totale uitstoot van het wegverkeer in heel Nijmegen. De gemeente concludeerde dan ook dat alle vervuilende bronnen, dus ook de scheepvaart, moeten worden aangepakt.
Rood gekleurde Waal
Senior adviseur luchtkwaliteit Henk Nijhuis van de gemeente Nijmegen kwam op de jaarvergadering van ZON in Cuijk nader uitleg geven over de plannen van de gemeente Nijmegen om de scheepvaart schoner te maken. Nijhuis toonde een kaart van de gemeente waarop duidelijk was te zien dat Nijmegen voldoet aan de wettelijke eisen qua luchtkwaliteit, behalve op de Waal. Die kleurde diep rood. ‘Er loopt gewoon een grote snelweg door de stad’, 
concludeerde Nijhuis dan ook. Hij riep de binnenvaart op mee te denken hoe de scheepvaart schoner kan worden gemaakt. Maar een milieuzone voor de scheepvaart op de Waal was volgens de senior adviseur nadrukkelijk niet de bedoeling van de gemeente. ‘Ik zou niet weten hoe we dat moeten regelen.’
Marleen Buitendijk van Koninklijke BLN-Schuttevaer maakte uiteindelijk een einde aan de discussie over de milieuzone op de Waal met de vraag aan de aanwezige RWS’ers of dit zo maar kan op wateren waar de Akte van Mannheim van toepassing is. Het antwoordt was een duidelijk ‘nee’.
Rookpluim
De leden van ZON zeiden zich vooral te ergeren aan de berichtgeving over de binnenvaart rond Nijmegen in bijvoorbeeld de Gelderlander en aan de manier van communiceren van de gemeente Nijmegen. Bij het bericht van vorige week toonde de gemeente namelijk een plaatje van een duwstel van Veerhaven waar op de duwboot net een stoot zwarte rook uit de pijp komt. Een ZON lid had een rekensommetje gemaakt om aan te tonen dat de duwboten echter een van de meest milieuvriendelijke manieren van vervoer zijn. Om met de 6.000 pk van de duwboot over de weg evenveel te kunnen vervoeren, zou volgens hem namelijk ruim 200.000 pk aan vermogen in vrachtwagens nodig zijn. Nijhuis probeerde zich nog te verweren met het excuus dat hij de naam van Veerhaven had weggehaald op de foto, maar dit kwam hem alleen op gelach uit de zaal te staan.
Volgens Nijhuis heeft de gemeente Nijmegen zelf al veel gedaan om de scheepvaart schoner te maken, zoals het aanleggen van walstroom, de differentiatie in haventarieven en het deelnemen aan het consortium Clean Inland Shipping. Daarin worden samen met diverse overheden, havens, universiteiten en brancheorganisaties uit West-Europa schonere technieken en brandstoffen gedemonstreerd en de milieueffecten in de praktijk bepaald om zo de binnenvaartsector te stimuleren tot verdere verduurzaming. Ook is de gemeente Nijmegen betrokken bij de besprekingen over de opbouw van een landelijk fonds voor de verduurzaming van de binnenvaart.
‘Rug tegen de muur’
Maar er is wat betreft Nijhuis nog meer nodig om de scheepvaart schoner te maken. Hij gaf toe geen deskundige op het gebied van de scheepvaart te zijn en toonde daarom een lijstje van het EICB met de meest kansrijke maatregelen om de binnenvaart te vergroenen. Op dit lijstje staat onder meer het toepassen van biodiesel tot 30% in blends, het varen op (bio)-LNG voor grootverbruikers en het besparen van energie. Ook wordt er een grote rol verwacht van 100% biodiesel, het varen op batterijen of waterstof, slimme schepen en autonoom varen.
Onderzoeker Ruud Verbeek van TNO steunde Nijhuis. Volgens hem blijft de binnenvaart ook na de nieuwe eisen van 2020 achterlopen op het wegvervoer. De uitstoot van NOx komt nog wel in de buurt van het wegvervoer, maar vooral de eisen voor de uitstoot van fijnstof liggen voor het wegverkeer nog vele malen hoger. En omdat de binnenvaart traag vernieuwt, zullen veel binnenvaartondernemers besluiten om hun motoren te laten reviseren.
Een binnenvaartondernemer in de zaal maakte Nijhuis en Verbeek nog fijntjes duidelijk dat de binnenvaart wel wil vergroenen, maar dat motoren die voldoen aan de nieuwste eisen nog steeds niet te koop zijn. Beide heren moesten dat beamen, maar wezen op de mogelijkheden voor een retrofit, waarvoor overigens nog geen officiële keuring is. ‘We staan met de rug tegen de muur’, concludeerde de schipper dan ook. Een collega wees de twee mannen nog op het feit dat er in het wegverkeer ook veel fijnstof vrijkomt door het slijten van de banden. Verbeek moest toegeven daar in zijn berekeningen geen rekening mee te hebben gehouden.
Roetnorm Nijmegen
De maatregelen in de scheepvaart en het wegverkeer in Nijmegen zijn nodig om de in oktober 2016 door de Nijmeegse gemeenteraad vastgestelde Nijmeegse norm voor het verminderen van de uitstoot van roet te halen. Deze norm houdt een vermindering van roet in van 40 procent in 2022 ten opzichte van 2014. En dat is volgens de gemeente hard nodig. ‘In Nederland leven we gemiddeld 13 maanden korter door luchtverontreiniging. Vuile lucht zorgt voor vijf procent van de ziektelast. Meest schadelijk zijn de ultrafijne deeltjes in rookgassen die via de longen tot in de bloedbaan doordringen. Het verminderen van roet in de lucht zorgt voor verlaging van negatieve gezondheidseffecten op inwoners van Nijmegen.’
Aqualink is dé vereniging van watergebonden bedrijven in Oost-Nederland. Meld u nu aan als lid.