DEN HAAG Het aandeel van de binnenvaart in het goederenvervoer is de afgelopen jaren gedaald. Voornaamste oorzaak hiervan zijn de lage waterstanden van vorig jaar, waardoor de binnenvaartschepen minder lading mee konden nemen. Een en ander blijkt uit het Mobiliteitsbeeld 2019 van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM), onderdeel van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

De aandelen van de verschillende modaliteiten in de vervoersprestatie over de periode 1970-2018 op Nederlands grondgebied laten een verschuiving zien tussen de modaliteiten weg en binnenvaart. In 1970 had de binnenvaart nog het grootste aandeel in de vervoersprestatie. Dit aandeel nam tot 2009 echter langzaam af, om vanaf 2010 te stabiliseren. Sinds 2014 neemt het aandeel weer af. Het aandeel van het vervoer over de weg nam over een langere periode steeds toe, met een piek in 2009. Vanaf 2009 leek het aandeel van het wegvervoer te dalen, maar vanaf 2015 groeit het weer.

Bescheiden toename
De totale vervoersprestatie van het goederenvervoer groeide tussen 2010 en 2018 met 9,8%. Alle modaliteiten groeiden sneller dan het totaal. Alleen de binnenvaart was hierop een uitzondering. De vervoersprestatie van de binnenvaart groeide in deze periode met 1,4%, tot 47,2 miljard tonkm. De afname van de vervoersprestatie van de binnenvaart in 2018 met 3,5% ligt ten grondslag aan deze bescheiden toename. Tussen 2010 en 2017 was de toename nog 5,2%. De afname van de vervoersprestatie van de binnenvaart is dus voornamelijk te wijten aan de extreem lage waterstanden in de zomer en het najaar van 2018.
Het aandeel van de binnenvaart in de vervoersprestatie nam tussen 2010 en 2018 af van 36,8% naar 33,9%, het aandeel van het wegvervoer steeg juist naar 47,6% in 2018. In 2010 was dit aandeel nog 46,6%. Het aandeel van het spoorvervoer nam in dezelfde periode toe van 5,2% naar 5,4%. Ook de vervoersprestatie van het pijpleidingvervoer nam toe, namelijk van 11,4% in 2010 tot 13,1% in 2018.

Vervoerd gewicht
Hoewel het door de binnenvaart vervoerde gewicht tussen 2010 en 2018 weliswaar met 3,6% groeide tot 359,4 miljoen ton, nam het aandeel van de binnenvaart wel af, van 17,6% in 2010 tot 16,8% in 2018. In 2018 doet deze groei zich niet voor; de binnenvaart neemt in dit jaar af met 1,7%. Deze daling is het gevolg van de afname van het internationaal vervoer per binnenvaart met 4,6%. Het binnenlands vervoer per binnenvaart neemt in 2018 wel toe, namelijk met 7,3%.

In vervoerd gewicht heeft het wegvervoer in 2018 het grootste aandeel in het goederenvervoer op Nederlands grondgebied, namelijk 40,5%. In 2010 lag het aandeel van het wegvervoer iets hoger, namelijk 41,0%. Het aandeel van het spoorvervoer nam in deze periode toe van 1,9% tot 2,0%, van het vervoer per pijpleiding van 6,2% tot 7,1%.

Verwachtingen
Het KiM verwacht voor de periode 2019-2024 dat in het binnenlands goederenvervoer het vervoerd gewicht groeit met gemiddeld 0,3% per jaar. Voor het internationale vervoer zal deze groei gemiddeld 1,1% per jaar bedragen. Dit resulteert in een totale toename van het binnenlands en internationaal goederenvervoer met respectievelijk 2% en 7% procent tussen 2018 en 2024.
De verwachting is dat in de periode 2019 en 2024 de vervoersprestatie in ladingtonkilometers bij het spoorvervoer het sterkst zal groeien, namelijk met gemiddeld 1,6% per jaar. Het wegvervoer groeit met gemiddeld 0,8% per jaar en de binnenvaart met gemiddeld 1,4% per jaar. Voor het internationale pijpleidingvervoer, dat vooral bestaat uit aardgas en aardolie(producten), verwacht het KiM een daling van gemiddeld 0,5% per jaar, als gevolg van de energietransitie en de afbouw van de aardgaswinning.
Het KiM verwacht dat de overslag in de Nederlandse zeehavens voor de gehele periode 2019-2024 groeit met 6%.

Het KiM maakt nog wel een voorbehoud, de ramingen voor de toekomst zijn onzeker. ‘Het is op dit moment niet mogelijk om een bandbreedte aan te geven rond de raming als gevolg van de verschillende toekomstonzekerheden. De feitelijke ontwikkeling kan door deze onzekerheden meerdere %-punten hoger of lager uitvallen.’

Wegvervoer schoner
In de periode tussen 2010 en 2018 is volgens het KiM het vrachtverkeer over de weg per tonkilometer schoner geworden dan de binnenvaart als het gaat om de uitstoot van NOx en fijnstof (PM₁₀). Vrachtwagens veroorzaken nu per tonkilometer minder NOx en fijnstof dan binnenvaartschepen. De uitstoot van NOx daalde met 60%, die van fijnstof met 40%. De binnenvaart laat in die periode een veel geringere daling zien, de NOx-emissies per tonkilometer stegen in de binnenvaart zelfs.

Oorzaak van het schoner worden van het wegvervoer zijn de steeds verder aangescherpte Euronormen. Deze normen gelden voor nieuwe vrachtwagens. Slijtagestof van vrachtwagens wordt echter nog niet gereguleerd. De omvang hiervan is ongeveer evenredig met de afgelegde afstand. Ook voor nieuwe motoren van binnenvaartschepen bestaan inmiddels Europese normen, maar omdat vrachtwagens sneller worden vervangen dan binnenvaartschepen, heeft de aanscherping van de normen bij vrachtwagens sneller effect.

De CO₂-uitstoot per tonkilometer verander tussen 2010 en 2018 weinig. Deze is voor vrachtwagens meer dan twee keer zo hoog als die voor de binnenvaart en meer dan vier keer zo hoog als die voor dieseltreinen. Er bestaan op dit moment nog geen Europese uitlaatnormen voor de CO₂-uitstoot van vrachtwagens, evenmin als voor binnenvaartschepen en dieseltreinen.

Aqualink is dé vereniging van watergebonden bedrijven in Oost-Nederland. Meld u nu aan als lid. Volg ons op Twitter en Facebook.