NIJMEGEN CoVadem (coöperatieve vaardieptemetingen) is op zoek naar nog eens 200 binnenvaartschepen. Binnenvaartondernemers krijgen dan voor 2400 euro per jaar een kastje aan boord waarmee verschillende gegevens van boord worden gehaald voor het maken van een kaart met actuele vaardieptes. CoVadem berekende dat de binnenvaartondernemer vanwege het efficiënter kunnen beladen en het verlagen van de brandstofkosten, 26.000 euro aan kosten kan besparen.

CoVadem dat zo’n vier jaar geleden begon als project van MARIN, Autena Marine, Bureau Telematica Binnenvaart (BTB) en Deltares. Doel van het project is het delen van actuele vaardieptemetingen waarmee schippers efficiënter kunnen varen. Daarvoor worden de schepen uitgerust met de CoVadem Box, een eenvoudige computer om bestaande sensoren zoals het echolood, beladingsmeter, GPS en brandstofverbruikmeters uit te lezen en een bericht naar de wal te sturen. Uit deze metingen wordt de gemeten kielspeling omgerekend naar een actuele waterdiepte op de gevaren route. De metingen worden vervolgens ter beschikking gesteld aan de schippers. Het kastje maakt het voor de schipper dus mogelijk om te varen op basis van waterdieptes in plaats van waterstanden. De schipper kan zes dagen vooruit kijken en de route nemen met het minste brandstofverbruik.

‘Mooi hulpmiddel’
Het project leidde dit jaar uiteindelijk tot de oprichting van CoVadem BV. Ook werden twee investeerders gevonden, het Participatiefonds Duurzame Energie Noord-Holland (PDENH) als publiek fonds met maatschappelijke ambities en een focus op duurzame mobiliteit, en voor de zakelijke en maritieme expertise FORWARD.one. Hiermee kan de investering voor de opschaling tot zo’n 250 schepen en daarmee het maken van goede dieptekaarten de komende jaren oplopen tot 1,5 miljoen euro.

Rond de vijftig binnenvaartschepen hebben inmiddels de CoVadem Box en verzamelen al een aantal jaren real time data. Een van de schippers die nu al meedoet is Jacob Verdonk van het ms Anda. Hij vertelde onlangs op het symposium ‘Meten voor meerwaarde’ op het mps Carmen in Nijmegen dat hij CoVadem als ‘een mooi hulpmiddel ziet voor extra informatie’. De keuze voor het afladen van zijn schip maakt hij echter nog niet op basis van CoVadem. ‘Daar zijn wettelijke regels voor en voor die extra centimeter meer wil ik geen risico lopen. Die verleiding kan er wel zijn.’

Meer dan vaardiepte
Maar voor het maken van goede dieptekaarten zijn dus meer schepen nodig. Een eerste aanzet daarvoor is al gegeven. Zo heeft Rijkswaterstaat besloten 22 patrouilleschepen uit te gaan rusten met de CoVadem box. Dat geldt ook voor vijf schepen van het Havenbedrijf Rotterdam.

De opschaling heeft wel als gevolg dat de deelnemers gaan betalen voor de diensten van CoVadem. Een abonnement gaat 2400 euro per jaar kosten. De deelnemers van het eerste uur en snelle nieuwe inschrijvers krijgen wel een flinke korting. CoVadem wil voor dat geld voor de deelnemers ook aanvullende producten gaan ontwikkelen zoals het doorgeven van doorvaarthoogtes, de integratie met Inland Ecdis en een economy planner waarmee bijvoorbeeld het brandstofverbruik en de emissie per container in beeld kan worden gebracht. Ook krijgen de deelnemers die zich voor 1 juli 2019 aanmelden één aandeel in CoVadem BV waarmee ze recht krijgen op winstdeling.
Overigens heeft de binnenvaartondernemer de kosten voor het abonnement volgens Meeuwis van Wirdum van CoVadem BV met ‘één goede reis per jaar’, snel terugverdiend. Uit berekeningen bleken grote en middelgrote schepen die op de Rijn van Rotterdam naar Bazel varen namelijk gemiddeld 26.000 euro per jaar te kunnen besparen. Hierbij werd er vanuit gegaan dat het schip door het efficiënter beladen twee procent meer lading kan meenemen en vijf procent minder brandstof gaat verbruiken.

Niet voor niets
Goed weten hoeveel je kan afladen is overigens niet alleen belangrijk voor de verdiensten, maar ook voor de veiligheid. Dat bleek volgens directeur Scheepvaart Nancy Scheijven van Rijkswaterstaat niet alleen deze droge zomer met lage waterstanden in de rivieren, maar zelfs een dag voor het symposium toen het mts IJsselstroom dwars kwam te liggen op de IJssel. Ze zag hierdoor het aantal grondingen op de Waal stijgen van gemiddeld drie per jaar tot twaalf dit jaar. Zes schepen liepen aan de grond na het nieuws dat er water aan kwam. ‘Maar dat betekende nog niet dat het water er al was. Ik snap dat schippers zoveel mogelijk mee willen nemen, maar de MGD’s zijn er niet voor niets.’
Scheijven gaf verder aan voor de toekomst alles in te zetten voor een betere voorspelling van de waterdiepte, onder meer door het inzetten van big data. ‘Dan hoeven we niet meer te melden dat het water eraan komt, maar dat het er al is.’

Lange termijn
CoVadem kan volgens Rolien van der Mark, expert rivieren en binnenvaart bij Deltares, ook een rol spelen op de lange termijn, bijvoorbeeld bij de uitdagingen die voortvloeien uit de klimaatverandering. Zo heeft het KNMI voorspelt dat het hoge water op de rivieren steeds hoger wordt en het lage water steeds lager. Ook zorgt de ongelijke erosie van de rivierbodem voor steeds meer knelpunten op de rivier. Op sommige plekken bedraagt de erosie twee meter, op andere plekken een halve meter. Dat dit heeft kunnen gebeuren, komt volgens Van der Mark doordat in het verleden van de rivieren rechte kanalen zijn gemaakt, onder meer door het afsnijden van bochten, kribben zijn aangelegd en zand en grind zijn gewonnen. De erosie zorgt nu onder meer voor problemen in de aansluiting van de rivieren op de overige vaarwegen. Een van de mogelijke oplossingen zou de aanleg van langsdammen kunnen zijn. Ook is er nog geen goed zicht op hoe effectief de voorgenomen suppletie van sediment op de Boven-Rijn gaat uitpakken. Data van CoVadem kan hierbij worden ingezet.

De data van van CoVadem kan ook worden ingezet bij de vraag of en waar de rivier moet worden verdiept. Baggerschepen kunnen zo effectiever en milieuvriendelijker worden ingezet en in de havenbekkens kan het sedimentbeheer wellicht doelmatiger. Daarvoor zijn echter volgens Van der Mark nog wel aanvullende gegevens nodig. ‘Dichter naar de kust toe krijg je namelijk te maken met getijde en zout. Aspecten die nu nog onvoldoende worden meegenomen. Met het Havenbedrijf Rotterdam onderzoeken we dit verder.’

Aqualink is dé vereniging van watergebonden bedrijven in Oost-Nederland. Meld u nu aan als lid. Volg ons op Twitter en Facebook.