ZOETERMEER In de komende jaren is er behoefte aan circa 50 tot 100 nieuwe beunschepen, om te kunnen voldoen aan de toekomstige transportbehoefte van zand- en grind. Beunschepen worden vooral voor dit vervoer ingezet, omdat ze tijdens de reis het overtollige water kunnen afvoeren. Zonder deze nieuwbouw zal de beunschepenmarkt marktaandeel verliezen aan het wegvervoer.

Dit blijkt uit recent onderzoek van Panteia in opdracht van Stichting Beunschepen. Er zal niet alleen behoefte zijn aan grote beunschepen (groter dan 1500 ton), maar vooral ook aan kleinere schepen (650 tot 1500 ton). De zand- en grindvaart is namelijk gebaat bij een gedifferentieerde vloot.

De afgelopen jaren zijn er als gevolg van de economische crisis slechts enkele nieuwe beunschepen op de markt gekomen, terwijl veel binnenvaartondernemingen in de zand- en grindvaart mede door het gebrek aan bedrijfsopvolging zijn gestopt. De hoeveelheid beunschepen is met ongeveer 100 schepen ingekrompen tot circa 350 schepen. Gezien de relatief oude vloot, het aflopen van diverse overgangsbepalingen in het ROSR (Reglement Onderzoek Schepen op de Rijn) en de milieu-eisen die per 2025 in de Rotterdamse haven gesteld worden, is de verwachting dat nagenoeg de gehele vloot aan beunschepen en kleinere drogeladingschepen in de zand- en grindvaart in de komende twee decennia vervangen zal moeten worden om de toekomst veilig te stellen.

Betere marktperspectieven
In de afgelopen jaren is het volume van zand- en grind in de binnenvaart teruggelopen. Op de middellange termijn wordt echter geen verdere afname verwacht van het vervoerde volume. Wel verschuiven transportstromen: de winning van ophoogzand verplaatst van de Noordzee naar het IJsselmeer en de Randmeren. Dit is gezien de langere transportafstanden, in vergelijking met winning uit de Noordzee, voor de behoefte aan beunschepen een gunstige ontwikkeling. Ook blijft op lange termijn de zand- en grindwinning ten behoeve van waterveiligheid op peil. Daar staat tegenover dat grindwinning op middellange termijn uit Nederland zal verdwijnen en wordt vervangen door import uit het buitenland – zowel over de rivier als via zeehavens. Deze ontwikkeling is vooral gunstig voor drogeladingschepen. Dat geldt eveneens voor de opkomst van de secundaire grondstoffenmarkt.

Gunstige businesscase
Hoewel nieuwbouwschepen een aanmerkelijk hogere kostprijs kennen dan bestaande schepen, geldt dat voor 87% van het huidige zand- en grindvervoer nieuwbouwschepen een aantrekkelijkere businesscase kunnen overleggen dan het wegverkeer. Alleen de kleinste schepen (kleiner dan 650 ton) kennen sterke concurrentie van vrachtauto’s: 47% van het bestaande volume kan met een nieuwbouwschip kostenefficiënter vervoerd worden dan met een vrachtauto. Bij schepen tussen de 650 en 1000 ton bedraagt dit percentage 80% en schepen tussen de 1000 en 2000 ton kunnen zelfs 90% van het bestaande volume kostenefficiënter transporteren dan een vrachtauto.

Nieuwbouw realiseren
Ondanks de goede perspectieven voor nieuwbouw geldt dat realisatie veelal een probleem is. De hoge investeringskosten voor nieuwe schepen kunnen vaak lastig terug worden verdiend. Binnenvaartondernemers moeten verladers aan zich binden door langetermijncontracten overeen te komen; daarnaast moet de acquisitie van de binnenvaartondernemer verbeteren. Dit zorgt voor een sterkere  onderhandelingspositie met banken. Ook alternatieve vormen van financiering zullen moeten worden gezocht. Om het hoofd te bieden aan de vergrijzing is het belangrijk dat bij de binnenvaartopleidingen de aantrekkelijke kanten van de zand- en grindmarkt beter wordt belicht.
Ook moet de binnenvaartsector in gesprek treden met de nationale en regionale overheden. Voor het zand- en grindvervoer is het bevaarbaar blijven van kleinere vaarwegen van groot belang. Hierbij horen ook voldoende voorzieningen: ruime bedieningstijden en voldoende afmeerlocaties. Wanneer hier zekerheid over is, zullen ondernemers en banken sneller investeren en is nieuwbouw weer een stapje dichterbij.

Aqualink is dé vereniging van watergebonden bedrijven in Oost-Nederland. Meld u nu aan als lid.